Eklem Protezleri ve İmplantları

 Non ampute ayakta aşırı yüklenme problemlerine yol açabilir (kullanımı sonlandırır). Eklemli dinamik yanıtlı ayaklar ayağın inversiyon/eversiyon ve rotasyonuna izin verir ve düzgün olamayan zeminlerdeki aktiviteler için uygundur. Yükü absorbe edebilir ve residüel ekstremitedeki makaslayıcı güçleri azaltır.

Dinamik yanıt ayaklarının çoğu fleksible bir omurgaya (keel) sahiptir ve genel kullanımda yeni standarttır. Doğru dinamik protez ayak seçimi; hastanın boyu, kilosu, aktivite düzeyi, idame yaklaşımı, kozmetik ve maliyet konusunda bilgi gerektirir. Dinamik yanıtlı ayaklar, kısa ve uzun omurgaya sahip eklemli ve eklemsiz ayaklar olarak gruplanabilir.

Omurga (keel) yük altında deforme olur, yaylanır ve dorsifleksiyona izin vererek, böylelikle sağlam taraftaki yüklenmeyi azaltır ve itme için (yay benzeri) esneklik sağlar. Omurganın posterior uzantısı; topuk vuruşundan salınım fazına yumuşak bir geçiş sağlar. Sagittal bir yarık orta derecede inversiyon ya da eversiyona izin verir. Kısa omurgalar (keel) cevap verici değildir. Ambulatuar ihtiyacı az ve uzun omurgalar yüksek aktiviteler için endike iken kısa omurgalar orta derecedeki aktiviteler için endikedir. Koşma ve düşük beklentili aktiviteler için ayrı prostetik ayak gerekir. Dinamik yanıtlı ayaklar; Seattle ayak, Karbon Kopya II/III ve Flex ayağı içerir ve amputelerin normal aktivitelerin çoğunu üstlenmesine izin verir.

3. Protez Bacaklar: Protez komponentleri arasındaki yapısal bağlantılardır. İki çeşit mevcut endoskeletal, yumuşak dış kabuklu ve iç kısmında yük taşıyan tüplü ve ekzoskeletal, sert dış kabuklu, yük taşıyan dış kabuk. Dönme aktiviteleri isteyen hastalar için rotator birimler bazen eklenir.

4. Protez Dizler : Transfemoral ve diz dezartikülasyonunda protezler kullanılır ve seçim hastanın ihtiyaçlarına göredir. Diz protezi sayesinde, protezde kontrollü diz hareketi sağlar. Dizilim (alignment) stabilitesi (prostetik dizin pozisyonunun hastanın vücut ağırlık çizgisi ile ilişkisi) dizaynda ve prostetik dizin yerleşmesinde önemlidir. Rotasyonunun diz merkezinin, ağırlık çizgisinin posteriorunda yerleştirilmesi basma fazında kontrole izin verir fakat fleksiyonu zorlaştırır. Alternatif olarak rotasyonunun diz merkezinin, ağırlık çizgisinin anteriorunda yer alması fleksiyonu kolaylaştırır. Yalnızca polisentrik dizler değişken rotasyon merkezi sayesinde her ikisini seçme
avantajına sahiptir.

5. Süspansiyon Sistemleri: Modern alt ekstremite protezlerinde süspansiyon, primer olarak soket dizaynı ve süspansiyon kılıfları ile sağlanır. Askı ve kemerlerin kullanımı desteklemek içindir. Soketler, ampute güdük üzerinde düzgün basınç dağılımı ve rahat fonksiyonel kontrol sağlamak için dizayn edilmiş protez komponentleridir. Soketler sert (rijit ya da kılıfsız) ya da yumuşak ( esnek materyalle örtülü ve/veya fleksibl örtülü). Genelde emme ve soket çevre kullanılan primer süspansiyon modaliteleridir. Emme soket; soket ve atmosfer arasında farklı basınç yoluyla
hava geçirmez yalıtım sağlar. Residüel ekstremitenin total temas desteği ödem oluşumunu önler.

Şiddetli eklem ağrısı, yürüme güçlüğü ve hareket kısıtlanması gibi bulguların sürekli olarak devam ettiği hastalara ameliyat ile tedavi edilebilir. Radyolojik görüntüleme sistemleri sonucunda elde edilen veriler ve kişinin sağlık durumuyla beraber yapılacak işlemlere karar verilir. 

 Kalça eklemi küre &soket yapısında olan tam oynar bir eklemdir. Koksartroz/kalça eklemini kireçlenmesiyle birlikte eklem hareketleri azalır ve günlük aktiviteler kısıtlanır. Gece uyandıran kalça ağrısı eklem hasarının şiddetini gösterir. Kalça protezi sayesinde kişi aksamadan, ağrısız bir şekilde ameliyattan birkaç gün sonra normal yürüme sağlığına kavuşmaktadır. Total kalça protezi, kalça eklemi ileri derecede harap olmuş hastalarda, hasarlı eklemin yapay bir eklemle değiştirilmesi ameliyatıdır. Kalça protez kobalt krom, molibden, seramik veya titanyumdan imal edilen ana parçalar ile bunların eklemleştiği yerde plastik, metal veya seramik ara parçalardan oluşur.

Total kalça protezinden sonra hasta memnuniyeti nasıl?

Total kalça protezi ameliyatı sonrasında, hastaların çok büyük bir kısmında kalça ağrıları tamamen geçer, yürüme, merdiven inip çıkma gibi günlük yaşam aktivitelerinde belirgin iyileşme sağlanır. 2-3 cm arasındaki bacak kısalıkları giderilebilir.

Protez sonrası koşma, sıçrama, namaz kılma gibi aktiviteleri veya ağır işleri yapmamanız önerilir. Bunlar protezin erken aşınmasına yol açabilir. Protez ameliyatı sonrasında özellikle ilk 6 ayda alçak sandalyelere oturmak ve bacak bacak üstüne atmak uygun değildir. Cinsel aktiviteleri 6 ay kısıtlamak yerinde olacaktır. Ömür boyu yer sofrasına ve alaturka tuvalete oturmamanız gerekir. Bu gibi aşırı hareketler kalça ekleminin yerinden çıkmasına ve tekrarlayan ameliyatlara sebep olabilir. Namaz kılıyorsanız, bunu sandalyede oturarak yapmanız gerekir.

Ameliyattan 6-8 hafta sonra araba kullanabilirsiniz ancak, sürücü koltuğunun yüksek olması ve kalça ekleminin aşırı bükülmemesi gerekir. Bu konuda doktorunuz size bilgi verecektir. Altı hafta süreyle yatarken bacaklarınızın arasında bir yastık olmalıdır. Bu kısıtlamalardan bazıları, yeni tasarımlı ve büyük baş yapısına sahip kalça protezleri için geçerli olmayabilir. Protez ameliyatından 6 hafta sonra yüzme, golf, yürüyüş gibi sporlar yapabilir, egzersiz bisikleti kullanabilirsiniz. Tenis, futbol, basketbol gibi sporlar uygun değildir.

Total kalça protezinin ömrü ne kadar?

Total kalça protezini oluşturan parçalar, hareket sırasında ortaya çıkan sürtünmeye bağlı olarak zaman içinde aşınır. Aşınma ile ortaya çıkan ve gözle görülmeyecek kadar küçük metal ve plastik parçalarına karşı vücudun cevabı ile protezler tutunduğu kemikten ayrılır. Bu da ağrılı protez gevşemesine yol açar. Uygun cerrahi teknik ve modern protez tasarımları kullanılarak yapılan kalça protezlerinin ömrü günümüzde 20-25 yıla kadar uzamıştır. Yeni geliştirilen seramik ve metal ara yüzlü kalça protezlerinde bu sürenin daha uzun olması beklenmektedir. Aşırı kilo ve tekrarlayan zorlayıcı aktiviteler aşınmayı artıracağı için protezin ömrünü azaltır. Gevşeyen protezler, çoğu hastada ikinci bir ameliyat ile çıkartılıp yeniden kalça protezi yerleştirilebilir, ancak ikinci ameliyat daha zordur, daha büyük protezlerin kullanımını gerektirir ve ikinci protezin ömrü, ilki kadar uzun olmayabilir.

Ameliyattan sonra neleri yapmayalım!

• En az 8 hafta süreyle bacak bacak üstüne atmamalı, bacaklar birbirini çaprazlamamalı.
• Otururken öne eğilip yerden bir şey almalıyız
• Dizlerinizi kalça hizasından yukarıya kaldırmamalıyız
• Alaturka tuvalete oturmamalıyız
• Oturup kalkarken öne aşırı eğilmemeliyiz.